สำนักหอสมุดมหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ : ศูนย์บริการความรู้เพื่อการพัฒนาที่ยั่งยืน

วิตามินดี : สารอาหารสำคัญเพื่อการดูแลสุขภาพ

ผู้เรียบเรียง
วินัย มะหะหมัด
บรรณารักษ์ชำนาญการ ฝ่ายบริการ
สำนักหอสมุด มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์

วิตามินดีเป็นสารอาหารที่มีความสำคัญอย่างยิ่งต่อการทำงานของร่างกายมนุษย์ในหลายด้าน ทั้งการเสริมสร้างความแข็งแรงของกระดูก การทำงานของระบบภูมิคุ้มกัน และการควบคุมอารมณ์ แม้ว่าร่างกายสามารถสังเคราะห์วิตามินดีได้เองเมื่อผิวหนังได้รับแสงแดด แต่ในปัจจุบันพบว่าประชากรจำนวนมากมีความเสี่ยงต่อภาวะขาดวิตามินดี บทความนี้จะนำเสนอข้อมูลที่ครอบคลุมเกี่ยวกับวิตามินดี เพื่อให้ผู้อ่านเข้าใจถึงความสำคัญและสามารถดูแลสุขภาพได้อย่างเหมาะสม

ที่มา: https://www.clancymedicalgroup.com/vitamin-d/

บทบาทและประโยชน์ของวิตามินดี

วิตามินดีมีบทบาทสำคัญต่อสุขภาพหลายด้าน การศึกษาทางการแพทย์พบว่าวิตามินดีไม่เพียงแต่ช่วยในการดูดซึมแคลเซียมเท่านั้น แต่ยังมีส่วนสำคัญในการทำงานของระบบต่างๆ ในร่างกาย วิตามินดีช่วยควบคุมการทำงานของยีนกว่า 200 ชนิด และมีผลต่อการทำงานของเซลล์ทั่วร่างกาย

การเสริมสร้างกระดูกและฟัน

วิตามินดีทำหน้าที่สำคัญในการควบคุมระดับแคลเซียมและฟอสฟอรัสในเลือด โดยช่วยเพิ่มการดูดซึมแคลเซียมจากลำไส้และควบคุมการนำแคลเซียมกลับมาใช้ที่ไต กระบวนการนี้มีความสำคัญอย่างยิ่งต่อการพัฒนาและรักษาความแข็งแรงของกระดูกและฟัน

การเสริมสร้างภูมิคุ้มกัน

วิตามินดีมีบทบาทสำคัญในการกระตุ้นการทำงานของเซลล์ภูมิคุ้มกัน โดยเฉพาะ T-cells และ macrophages ซึ่งเป็นเซลล์หลักในการต่อสู้กับเชื้อโรค การศึกษาพบว่าผู้ที่มีระดับวิตามินดีเพียงพอมีความเสี่ยงต่อการติดเชื้อทางเดินหายใจลดลงอย่างมีนัยสำคัญ

การป้องกันโรคเรื้อรัง

งานวิจัยล่าสุดแสดงให้เห็นว่าวิตามินดีมีส่วนช่วยในการป้องกันโรคเรื้อรังหลายชนิด รวมถึงโรคหัวใจ โรคเบาหวานประเภท 2 และมะเร็งบางชนิด นอกจากนี้ยังพบความสัมพันธ์ระหว่างระดับวิตามินดีที่ต่ำกับความเสี่ยงที่เพิ่มขึ้นของโรคภูมิแพ้และโรคภูมิต้านทานเนื้อเยื่อตนเอง

ปัจจัยเสี่ยงต่อการขาดวิตามินดี

ประชากรกลุ่มเสี่ยงที่ควรให้ความสนใจเป็นพิเศษ ได้แก่:

1. ผู้สูงอายุ เนื่องจากความสามารถในการสังเคราะห์วิตามินดีที่ผิวหนังลดลง

2. ผู้ที่มีผิวเข้ม เพราะเม็ดสีเมลานินจะลดการสังเคราะห์วิตามินดี

3. ผู้ที่อาศัยในเขตละติจูดสูงหรือพื้นที่ที่มีมลพิษทางอากาศสูง

4. ผู้ที่ทำงานในอาคารเป็นส่วนใหญ่และได้รับแสงแดดจำกัด

5. ผู้ที่มีภาวะโรคอ้วนหรือมีไขมันสูง

6. ผู้ที่มีปัญหาการดูดซึมอาหารหรือโรคตับ

แนวทางการได้รับวิตามินดีที่เพียงพอ

การรับแสงแดด : การรับแสงแดดเป็นวิธีธรรมชาติที่มีประสิทธิภาพที่สุดในการได้รับวิตามินดี แนะนำให้รับแสงแดดอ่อนๆ ประมาณ 10-30 นาทีต่อวัน ในช่วงเวลาเช้า 8:00-10:00 น. หรือ 16.00-17.00น. ทั้งนี้ ระยะเวลาที่เหมาะสมขึ้นอยู่กับสีผิว ฤดูกาล และละติจูดของพื้นที่

แหล่งอาหาร : อาหารที่อุดมด้วยวิตามินดี ได้แก่

- ปลาทะเลที่มีไขมันสูง เช่น แซลมอน ปลาทูน่า ปลาซาร์ดีน

- น้ำมันตับปลา

- ไข่แดง

- เห็ด

- อาหารเสริมวิตามินดี เช่น นม โยเกิร์ต และซีเรียล

การเสริมวิตามินดี

สำหรับผู้ที่มีความเสี่ยงต่อการขาดวิตามินดี อาจจำเป็นต้องรับประทานผลิตภัณฑ์เสริมวิตามินดี โดยปริมาณที่แนะนำต่อวันสำหรับคนไทยนั้น การรับวิตามินดีจะขึ้นอยู่กับช่วงอายุ โดยสำนักงานคณะกรรมการอาหารและยา แนะนำให้เสริมการบริโภควิตามินดีต่อวันได้ ไม่เกิน 15 ไมโครกรัม หรือ เทียบเท่า 600 I.U. International Unit (I.U. คือหน่วยวัดสารเคมีหรือวิตามินสำหรับอ้างอิงกำหนดหน่วยวัดมาตราฐานสากลกำหนดโดยองค์การอนามัยโลก) สอดคล้องกับรายงานศูนย์ข้อมูลยา ฝ่ายวิชาการเภสัชสนเทศ โรงพยาบาลศิริราชปิยมหาราชการุณย์ที่แนะนำปริมาณวิตามินดี ต่อวันสำหรับ ผู้ใหญ่ในระหว่างอายุ 19-70 ปี และไม่แนะนำให้บริโภคเกินกว่าปริมาณ 40,000 I.U. หรือ 4,000 ไมโครกรัม ต่อวัน เพราะมีบางรายงานระบุว่าการได้รับวิตามินดีเกินปริมาณอาจเกิดเป็นพิษต่อสุขภาพของเราได้

การตรวจวัดระดับวิตามินดี

การตรวจวัดระดับวิตามินดีในเลือด (25-hydroxyvitamin D) เป็นวิธีที่แม่นยำที่สุดในการประเมินภาวะวิตามินดีในร่างกาย ควรพิจารณาตรวจเมื่อ

- อยู่ในกลุ่มเสี่ยง

- มีอาการที่อาจเกี่ยวข้องกับการขาดวิตามินดี

- มีโรคประจำตัวที่ส่งผลต่อการดูดซึมวิตามินดี

- ได้รับยาที่อาจส่งผลต่อระดับวิตามินดี

ข้อควรระวังและผลข้างเคียง

แม้ว่าการได้รับวิตามินดีจะมีความสำคัญ แต่การได้รับในปริมาณที่มากเกินไปอาจก่อให้เกิดผลข้างเคียงได้ ระดับที่ปลอดภัยสูงสุดต่อวันคือ 4,000 I.U. สำหรับผู้ใหญ่ การได้รับเกินขนาดอาจทำให้เกิดอาการเหล่านี้ได้

- ระดับแคลเซียมในเลือดสูง

- คลื่นไส้ อาเจียน

- ปวดศีรษะ

- เบื่ออาหาร

- อ่อนเพลีย

- นิ่วในไต

กล่าวได้ว่า วิตามินดีเป็นสารอาหารที่มีความสำคัญต่อสุขภาพหลายด้าน การดูแลให้ร่างกายได้รับวิตามินดีอย่างเพียงพอผ่านการรับแสงแดด การรับประทานอาหารที่มีวิตามินดีสูง และการเสริมวิตามินดีอย่างเหมาะสม จะช่วยป้องกันปัญหาสุขภาพและส่งเสริมคุณภาพชีวิตที่ดี อย่างไรก็ตาม ควรปรึกษาแพทย์หรือผู้เชี่ยวชาญด้านโภชนาการก่อนเริ่มการเสริมวิตามินดี โดยเฉพาะในกรณีที่มีโรคประจำตัวหรืออยู่ในกลุ่มเสี่ยง

แหล่งข้อมูลอ้างอิง

วิตามินดี วิตามินที่ถูกลืม. (2568) Retrieved 7 มกราคม 2568 from https://www.bangkokhospital.com/content/vitamin-d-forgotten-
vitamins

วิตามิน D ดีอย่างไร? ทำไมสำคัญกับร่างกาย. (2567). Retrieved 15 ธันวาคม 2567 from https://kasets.art/EM7I77

ศิริกร โพธิกร. (2564). 3 vitamin d ips กระตุ้นภูมิคุ้มกันด้วยวิตามินดี. ชีวจิต, 23(551), 8. ศูนย์ข้อมูลยา ฝ่ายวิชาการเภสัชสนเทศ โรงพยาบาลศิริราช
ปิยมหาราชการุณย์. (2565). วิตามิน รับประทานอย่างไรให้ปลอดภัย
(Vitamins). https://www.siphhospital.com/th/news/article/share/vitamins

สำนักงานคณะกรรมการอาหารและยา. (2567). อย. แนะ กินวิตามินดี อย่างปลอดภัย. Retrieved 25 ธันวาคม 2567 from
https://kasets.art/QEguO3

Anglin, R. E., Samaan, Z., Walter, S. D., & McDonald, S. D. (2013). Vitamin D deficiency and depression in adults: systematic
review and meta-analysis. The British journal of psychiatry, 202(2), 100-107.

Aranow, C. (2011). Vitamin D and the immune system. Journal of investigative medicine, 59(6), 881-886.
Berridge, M. J., & Barker, E. L. (2017). Vitamin D and depression: cellular and regulatory mechanisms.
Pharmacological reviews, 69(2), 80-92.

Grant, W. (2011). An estimate of the global reduction in mortality rates through doubling vitamin D levels. European
journal of clinical nutrition, 65(9), 1016-1026. Holick, M. F. (2007). Vitamin D deficiency. New England
Journal of Medicine, 357(3), 266-281.

Martineau, A. R., Jolliffe, D. A., Hooper, R. L., Greenberg, L., Aloia, J. F., Bergman, P., . . . Ginde, A. A. (2017). Vitamin D
supplementation to prevent acute respiratory tract infections: systematic review and meta-analysis of individual
participant data. bmj, 356.

Shaffer, J. A., Edmondson, D., Wasson, L. T., Falzon, L., Homma, K., Ezeokoli, N., . . . Davidson, K. W. (2014). Vitamin D
supplementation for depressive symptoms: a systematic review and meta-analysis of randomized controlled
trials. Psychosomatic medicine, 76(3), 190-196.

แหล่งอ้างอิงที่เกี่ยวข้อง

จิรภรณ์ อังวิทยาธร. (2561). วิตามินดี แสงแดด และอาการซึมเศร้า. Retrieved 15 ธันวาคม 2567
from https://pharmacy.mahidol.ac.th/th/knowledge/article/441/

วลัยพร วรหาญ, อนุชา วรหาญ, นริสา เก่งตรง บดีรัฐ, & ถวัลย์ ฤกษ์งาม. (2562). วิตามินดีกับภาวะอ้วนลงพุงในประชากรไทย.
วารสารการพยาบาลและการดูแลสุขภาพ, 37(1), 205-212. https://he01.tci-thaijo.org/index.php/jnat-ned/article/view/181953

วีรนุช โรจน์ยินดีเลิศ. (2558). วิตามินดีกับสุขภาพ (Vitamin D and Health). วารสารโภชนบำบัด, 23(10-14). Abugoukh, T. M., Al Sharaby, A.,
Elshaikh, A. O., Joda, M., Madni, A., Ahmed, I., . . . Abdelrahman, N. (2022). Does Vitamin D Have a Role in Diabetes?
Cureus, 14(10). https://doi.org/10.7759/cureus.30432

Aranow, C. (2011). Vitamin D and the immune system. Journal of investigative medicine, 59(6),
881-886. https://journals.sagepub.com/doi/abs/10.2310/JIM.0b013e31821b8755

Argano, C., Mirarchi, L., Amodeo, S., Orlando, V., Torres, A., & Corrao, S. (2023). The Role of Vitamin D and Its Molecular
Bases in Insulin Resistance, Diabetes, Metabolic Syndrome, and Cardiovascular Disease: State of the Art. I
nternational Journal of Molecular Sciences, 24(20), 15485. https://www.mdpi.com/1422-0067/24/20/15485

Berridge, M. J., & Barker, E. L. (2017). Vitamin D and depression: cellular and regulatory mechanisms. Pharmacological
reviews, 69(2), 80-92. https://doi.org/10.1124/pr.116.013227

Cândido, F. G., & Bressan, J. (2014). Vitamin D: Link between Osteoporosis, Obesity, and Diabetes? International
Journal of Molecular Sciences, 15(4), 6569-6591. https://doi.org/10.3390/ijms15046569

Fleet, J. C. (2022). Vitamin D-Mediated Regulation of Intestinal Calcium Absorption. Nutrients, 14(16),
3351. https://www.mdpi.com/2072-6643/14/16/3351

Grant, W. (2011). An estimate of the global reduction in mortality rates through doubling vitamin D levels.
European journal of clinical nutrition, 65(9), 1016-1026. https://doi.org/10.1038/ejcn.2011.68

Penckofer, S., Kouba, J., Byrn, M., & Estwing Ferrans, C. (2010). Vitamin D and depression: where is all the sunshine? Issues
Ment Health Nurs, 31(6), 385-393. https://doi.org/10.3109/01612840903437657

Pittas, A. G., Lau, J., Hu, F. B., & Dawson-Hughes, B. (2007). The Role of Vitamin D and Calcium in Type 2 Diabetes.
A Systematic Review and Meta-Analysis. The Journal of Clinical Endocrinology & Metabolism, 92(6),
2017-029. https://doi.org/10.1210/jc.2007-0298

Sassi, F., Tamone, C., & D’Amelio, P. (2018). Vitamin D: Nutrient, Hormone, and Immunomodulator. Nutrients, 10(11),
1656. https://www.mdpi.com/2072-6643/10/11/1656

Sîrbe, C., Rednic, S., Grama, A., & Pop, T. L. (2022). An Update on the Effects of Vitamin D on the Immune System and
Autoimmune Diseases. International Journal of Molecular Sciences, 23(17). https://doi.org/10.3390/ijms23179784

ดวงพร อรัญญพงษ์ไพศาล | 07/03/2568 | 1 | share : , ,

เครื่องมือการวิจัย

ผู้ช่วยวิจัย

การวิเคราะห์ข้อมูลวิจัย

Citing and Referencing

ข้อมูลการใช้บริการ

บริการ

สิ่งอำนวยความสะดวก

Agricultural Service

โครงสร้างสำนักหอสมุด

เครือข่ายห้องสมุด

วิตามินดี : สารอาหารสำคัญเพื่อการดูแลสุขภาพ